Of je nu een organisatie leidt, een project managet of je persoonlijke ontwikkeling onder de loep neemt: strategie begint met inzicht. De SWOT-analyse is al decennialang één van de meest gebruikte modellen om dat inzicht te krijgen.
Het maakt duidelijk waar je kracht ligt, waar je kwetsbaar bent en welke kansen of risico’s er op je pad komen. Kortom: een praktische tool om koers te bepalen én scherp te houden.
In dit artikel vertellen we je:
De SWOT-analyse ontstond in de jaren ’60 en ’70, in de Verenigde Staten. De methode werd ontwikkeld door Albert Humphrey, een onderzoeker aan de Stanford Research Institute (SRI). Humphrey leidde een grootschalig onderzoeksproject waarin hij strategische planningsmethoden van toonaangevende Amerikaanse bedrijven onderzocht, zoals IBM, General Electric en 3M.
Tijdens dit onderzoek merkte hij dat veel organisaties moeite hadden om hun strategische plannen succesvol uit te voeren. Er werd wel veel data verzameld, maar er was geen duidelijke structuur om sterke en zwakke punten te koppelen aan kansen en bedreigingen in de markt.
Om dit probleem op te lossen, ontwikkelde Humphrey de SWOT-analyse: een overzichtelijke en toegankelijke methode om interne en externe factoren te combineren die bestaat uit vier onderdelen.
De vier onderdelen van SWOT
Sterktes en zwaktes liggen binnen de organisatie: denk aan cultuur, structuur, processen, competenties of medewerkerstevredenheid. Hierop kun je zelf invloed uitoefenen. Het gaat niet alleen om waar je goed in bent, maar vooral om wat je écht onderscheidt van de concurrentie.
Kansen en bedreigingen liggen juist buiten de organisatie. Het zijn externe factoren. Voorbeelden van externe factoren zijn:
de markt en concurrenten
klanten en hun verwachtingen
technologische ontwikkelingen
wet- en regelgeving
maatschappelijke trends
economische omstandigheden
Ze zijn in feite een gegeven, maar je kunt er slim op inspelen of tijdig op anticiperen. Soms worden ze zichtbaar via marktonderzoek en analyses, maar vaak ook gewoon door goed te kijken naar wat er in de dagelijkse praktijk gebeurt.
Het oorspronkelijke doel van de SWOT-analyse was om managers te helpen betere strategische beslissingen te nemen, door eerst hun eigen organisatie kritisch te analyseren en vervolgens de externe omgeving mee te nemen in hun keuzes.
Inmiddels is het een klassiek strategisch model, dat vaak de eerste stap vormt bij strategische planning, projectontwikkeling of verbetertrajecten binnen diverse functies.
De SWOT-analyse wordt vandaag de dag ingezet in zowel het bedrijfsleven als andere sectoren zoals onderwijs, zorg en overheid.
Een SWOT-analyse geeft je een compleet overzicht van interne en externe factoren. Met die inzichten kun je:
Met andere woorden: een SWOT vertaalt abstracte trends en interne signalen naar concrete keuzes voor de toekomst.
Stap 1: Een organisatie- en omgevingsanalyse
Het doel van deze stap is om inzicht te krijgen in waar de organisatie nu staat en welke externe factoren invloed hebben op de organisatie en de manier waarop ze moet opereren. Breng om dit doel te bereiken de zwaktes, kansen en bedreigingen in kaart. Gebruik bijvoorbeeld interviews, dataonderzoek, klantfeedback of brainstormsessies met het team.
Stap 2: Reduceren en selecteren
Het doel van deze stap is om een overzichtelijke en relevante SWOT op te stellen die richting geeft aan besluitvorming. Focus op de kern om dit doel te bereiken: kies maximaal vijf factoren per onderdeel, zodat je overzicht houdt en scherp blijft op wat impact heeft. Selecteer de factoren die echt bepalend zijn voor succes of risico. Gebruik criteria als:
Hoe groot is de invloed op de strategie?
Hoeveel controle hebben we er zelf over?
Hoe urgent of structureel is de factor?
Stap 3: Maak een confrontatiematrix
Het doel van deze stap is om inzicht te krijgen in de verbanden tussen interne en externe factoren. Leg om dit doel te bereiken interne en externe factoren naast elkaar en scoor hun onderlinge impact, bijvoorbeeld door middel van het toepassen van de volgende scores:
Zo zie je direct welke combinaties kansen bieden of risico’s versterken.
Stap 4: Bepaal je strategische opties
Vertaal de inzichten uit de SWOT-analyse naar keuzes voor de toekomst:
Het doel van deze stap is om richting te geven aan keuzes die de organisatie versterken, risico’s beperken en wendbaarheid vergroten. Zo ontstaat een concreet overzicht waarmee je jouw strategie versterkt en je organisatie wendbaar en toekomstbestendig positioneert.
Een SWOT-analyse is meer dan een lijstje met plus- en minpunten: het is een spiegel én een kompas. Het laat zien waar je vandaag staat en welke keuzes nodig zijn om morgen sterker te zijn. Door eerlijk te kijken naar sterktes en zwaktes en tegelijkertijd alert te blijven op kansen en bedreigingen, creëer je grip op je strategie.
Het mooie is: je hoeft niet te wachten op een groot verandertraject om ermee te beginnen. Pak een whiteboard of een notitieboek, zet de vier kwadranten uit en ga samen met je team aan de slag. Je zult merken dat er verrassend snel inzichten ontstaan die richting geven én energie losmaken. Want strategie wordt pas waardevol als je hem vertaalt naar actie. Dus: waar liggen jouw kansen om vandaag nog te beginnen?
Roos helpt je graag! Neem contact met ons op via het contactformulier. We beantwoorden je vraag altijd binnen één werkdag.
AI kan helpen aan de organisatiekant van de zorg, daar waar processen slimmer kunnen, tijd te winnen is en samenwerking beter kan. Juist daar ligt de verbinding met lean. In deze blog lees je hier meer over!
Het Vijfkrachten model helpt organisaties om de aantrekkelijkheid en winstgevendheid van een bedrijfstak te analyseren. Door vijf krachten in kaart te brengen, krijg je zicht op de dynamiek van de markt en de factoren die jouw concurrentiepositie bepalen.
Als organisatie wil je graag goed je klant begrijpen, zodat je levert wat je klant wil. Dit proces wordt ook wel de klantreis of customer journey genoemd. Het is een handig hulpmiddel om inzicht te krijgen in de ervaringen van klanten tijdens hun contactmomenten met een organisatie.