Ontdek hoe gedrag veranderen in 5 stappen werkt

Gedrag veranderen is een thema dat in elke organisatie speelt. Of het nu gaat om een nieuwe werkwijze, een nieuw systeem of de omgeving om ons heen die verandert: soms moet je gewoon je gedrag veranderen. Dat is niet altijd makkelijk, zeker niet als je hierin ook collega’s moet meenemen.

Het helpt om te snappen welke stadia van gedragsverandering mensen doormaken.

In dit artikel nemen we je mee in deze vijf fasen:

Ontkennen
Erkennen
Verkennen
Actie
Volhouden

Gedrag veranderen is een uitdaging

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de ‘duur’ van gedragsverandering. De uitkomsten komen niet bij ieder onderzoek helemaal overeen, maar één ding is zeker: gedrag verander je niet van het ene op het andere moment. Een gedragsverandering duurt minimaal 21 dagen en zelfs 66 dagen om van gedrag een automatisme te maken.

Deze periode heb je nodig wanneer je je eigen gedrag wil veranderen. Nog complexer wordt het, als je het gedrag van een heel team of een hele organisatie wil veranderen. Het helpt dan als je begrijpt wat mensen doormaken in zo’n proces.

Het ‘Stages of change’ model van Prochaska & DiClemente laat stap voor stap zien waar mensen doorheen gaan in een veranderproces.

Stages of Change model

Het Stages of Change model, ook bekend als het Transtheoretical Model, is ontwikkeld door Prochaska en DiClemente. Zij ontwikkelden dit model in 1982 omdat ze behoefte hadden aan een bruikbaar kader voor gedrag veranderen tijdens verandertrajecten. Het model beschrijft vijf fasen die mensen doormaken wanneer ze hun gedrag moeten veranderen. Bijvoorbeeld bij het verbeteren van werkprocessen, het implementeren van nieuwe software of een fusie.

Het mooie van dit model is, dat het gedragsverandering beschrijft als een proces dat in vijf fasen verloopt. Motivatie is essentieel voor duurzame verandering, daar heb je als leider van de verandering ook een belangrijke rol in. Het veranderen van gedrag vindt dus ook stap voor stap plaats. Helaas wordt er soms ook een zesde fase benoemd, waarin je ziet dat medewerkers terugvallen in hun oude gedrag en het het proces van gedrag veranderen opnieuw begint.

Inzicht krijgen in drijfveren van mederwerkers? Lees meer

Fasen van het Stages of Change model

Doorloop deze vijf stappen als je te maken hebt met gedrag veranderen in jouw project:

Stap 1 – Ontkennen: Dit is de fase waarin je nog niet doorhebt dat er een probleem is. Het gaat toch goed zo? Je ontkent het als anderen aangeven dat er iets niet goed gaat of zoekt de oorzaak hiervan niet binnen het team of de organisatie.
Stap 2 – Erkennen: In deze tweede fase begin je in te zien dat er een probleem is. Je bent echter nog niet zover dat je ook de urgentie voelt om hier iets aan te doen. Het is allemaal nog binnen de marges en het kan zo nog wel even een tijdje door.
Stap 3 – Verkennen: In deze fase komt het besef dat er misschien toch wel iets moet gebeuren. Je ziet het probleem en begint na te denken over mogelijke oplossingen. Wat kun je doen? Welk nieuw gedrag hoort hierbij?
Stap 4 – Actie: En dan weet je het: het is nu tijd voor actie! Je hebt een plan, je weet hoe het nieuwe gewenste gedrag eruitziet en gaat aan de slag.
Stap 5 – Volhouden: Tot slot kom je aan bij de laatste fase. Het nieuwe gedrag wordt steeds meer een automatisme. Je bent gewend aan een nieuwe manier van werken en denkt bijna niet meer terug aan hoe het eerst ook alweer ging.

Gedrag veranderen in stappen

Niet iedereen doorloopt deze stappen op hetzelfde moment. Gedrag veranderen kost tijd en verloopt bij iedereen anders. Soms merk je bij een collega weerstand tegen een nieuwe werkwijze of idee. Dat kan komen doordat jij al in de actiefase zit, terwijl hij nog bezig is te erkennen dat er iets moet veranderen. Probeer daarom altijd te begrijpen in welke fase van gedragsverandering iemand zit en speel daarop in.

Zelf aan de slag met gedragsverandering?

In onze lean six sigma green belt opleiding staat de laatste trainingsdag helemaal in het teken van gedragsverandering, veranderpsychologie, weerstand en motivatie. Zo leer je hoe je jezelf onmisbaar maakt in verandertrajecten in jouw organisatie!

24 november, 15 december, 26 januari, 23 februari, 23 maart

13 en 20 januari, 3 en 10 februari, 3 en 10 maart 2026

Of bekijk alle opties

Alle artikelen bekijken

Betekenis van het INK-model + wat levert het op?

Projectmanagement

Veranderkunde

Betekenis van het INK-model + wat levert het op?

Het INK-model helpt organisaties om overzicht te krijgen over alle onderdelen van de bedrijfsvoering en biedt concrete handvatten om prestaties systematisch te verbeteren.