Het VUCA model: wat is het?

Wat is VUCA?

Het VUCA model wordt toegepast in verschillende sectoren. Het is een tool die je helpt te bepalen wanneer je welke acties onderneemt. Stel dat er veranderingen zijn in de markt of je loopt tegen bepaalde uitdagingen aan. De VUCA helpt je te bepalen welke acties je het best kan uitvoeren. Het heeft dus wat weg van agile (= wendbaarheid) werken.

Laten we inzoomen op de verschillende elementen van VUCA:

Volatility (volatiliteit): Volatiliteit gaat over de snelheid en onvoorspelbaarheid van veranderingen. In een volatiele omgeving kunnen omstandigheden snel veranderen, wat vraagt om flexibiliteit en snelle beslissingen. Denk aan de oorlog in Oekraïne waardoor er een tekort aan grondstoffen ontstond en de gasprijs ineens enorm omhoog werd.
Uncertainty (onzekerheid): Onzekerheid heeft te maken met het gebrek aan voorspelbaarheid. Het is lastig om toekomstige gebeurtenissen goed te voorspellen. Vaak komt dit door te weinig gegevens om een goede voorspelling te doen. Denk bijvoorbeeld aan de COVID-19 pandemie. Ziekenhuizen moesten opschalen, teststraten werden ingericht en ouders gaven hun kinderen thuis les. Doordat er veel data verzameld werd, kon men op een gegeven moment beter voorspellen wanneer er pieken in besmettingen ontstonden.
Complexity (complexiteit): Complexiteit gaat over situaties waar veel verschillende factoren aan zijn verbonden. In een complexe omgeving zijn de verbanden tussen oorzaak en gevolg niet altijd duidelijk. Het nemen van een beslissing is dus lastig. Denk bijvoorbeeld aan het beheren van een internationaal bedrijf met activiteiten in meerdere landen, elk met hun eigen normen en waarden. Als je voor het één kiest, hoe wordt dat dan door de ander ontvangen?
Ambiguity (ambiguïteit): Chaos! Bij ambiguïteit is er geen duidelijkheid. Hierdoor kan de situatie ook op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Dit leidt tot verwarring over welke kant je op moet gaan. Dit zijn vaak organisaties die iets op de markt brengen wat nog niet bestaat en ze dus ook niet goed weten of er behoefte aan is. Denk aan streamingsdiensten: gaan mensen wel een abonnement kopen of hebben ze genoeg aan de tv?

Deze vier termen zijn dus allemaal invloeden of factoren die een situatie kunnen verstoren. Goed kunnen omgaan met deze factoren is belangrijk om een duurzame organisatie te blijven.

Hoe gebruik je het VUCA model?

Het VUCA model helpt je dus om de juiste besluiten te nemen in een situatie die niet altijd even duidelijk is. Een aantal voorbeelden hoe je het model kan gebruiken:

Strategisch denken: Door de vier VUCA-elementen in gedachten te houden, ben je als manager of leider bewust van de omgeving van je organisatie. Dit zorgt er misschien voor dat je een realistische strategie opstelt waarin je rekening houdt met een actieplan als zich een crisis voordoet. Dit betekent misschien dat je flexibelere planningen maakt die ruimte laten voor snelle aanpassingen.
Risicomanagement: Het VUCA model helpt ook bij het in kaart brengen van potentiële risico’s. Je kijkt namelijk onder andere naar de onzekerheid en complexiteit. Daardoor kan je beter je omgeving beschrijven en risicofactoren in kaart brengen. Hiermee heb je meer inzicht in potentiële risico’s waardoor je je beter kan voorbereiden als het risico zich ook daadwerkelijk voordoet. Een tool die je daarvoor kan gebruiken is de OCAP. Dit is een Out of Control Action Plan waar precies in staat wat je moet doen bij een risico zodat je er in the heat of the moment niet over na hoeft te denken. Een bekend voorbeeld hiervan is een vluchtplan bij brand.
Leiderschapsontwikkeling: In een VUCA-wereld heb je als leider andere vaardigheden nodig dan in een meer stabiele en voorspelbare omgeving. Het ontwikkelen van veerkracht, aanpassingsvermogen, en het vermogen om onduidelijke en complexe situaties niet uit de weg te gaan wordt steeds belangrijker. Het VUCA-model kan daarom dienen als een leidraad voor leiderschapsontwikkeling. Om hier echt goed in te worden als leider, kun het beste een training volgen. Al leer je uit deze blog hopelijk ook al veel ;-).

VUCA in actie

Een voorbeeld van een situatie waarin VUCA model goed van pas kwam is de Brexit. De beslissing van het Verenigd Koninkrijk om de Europese Unie te verlaten, zorgde voor veel ambiguïteit en onzekerheid. Het was nog nooit eerder gebeurd dat een land uit de EU trad. Bedrijven moesten omgaan met onduidelijkheid over toekomstige handelsregels, douaneprocedures en zelfs de beschikbaarheid van werknemers uit de VK. VUCA helpt je hier meer bewust van te worden, zodat je minder verrast en goed voorbereid bent als er ooit nog een land uit de EU treedt.

Ook aan de slag? Volg een Green belt training!

Alle artikelen bekijken