Vijf keer waarom?

Als je vijf keer ‘waarom’ vraagt, dan kom je tot de grondoorzaak van het probleem dat je wil onderzoeken. Daarmee kun je de ‘wortel’ van het iedere keer opnieuw ontstaan van deze situatie in de toekomst voorkomen. Wil je weten hoe je dat aanpakt? Lees dan snel verder!

Auteur: Roos Spanjer Laatst bijgewerkt op: 4 oktober 2024

Wat houdt ‘vijf keer waarom’ in?

‘Vijf keer waarom’ is letterlijk vijf keer achter elkaar de vraag ‘waarom?’ stellen. Dus wanneer een situatie zich voordoet en je wil dit in de toekomst voorkomen, dan is het slim om de grondoorzaak van deze situatie te achterhalen.

Eén van onze favoriete lean tools is de ‘vijf keer waarom’? Elke keer weer als we deze techniek toepassen in een procesverbetering, zijn mensen verrast. Vooral omdat het eigenlijk zo simpel is en omdat je bij de wortel van het probleem uitkomt. Ook leren hoe je deze techniek inzet? Lees dan snel verder!

In dit artikel vertellen we je:

  • Leggen we uit wat de 5x waarom’ inhoudt, inclusief voorbeeld.
  • Vertellen we hoe je deze tool toepast.
  • Geven we je vijf tips om de zelf aan de slag te gaan.

Wanneer pas je het toe?

De 5x waarom’ is een techniek die binnen lean projecten veel wordt toegepast. Het helpt je om de oorzaak van een probleem te ontdekken. Als je dit niet goed doet, kan het zijn dat je iets maar half oplost. Of dat je het achterliggende probleem mist, waardoor er helemaal niks opgelost wordt.

Daarom moet je je altijd afvragen waarom zich iets voordoet. En dat doe je niet één keer, maar soms wel vier, vijf of zes keer. Een probleem waar wij bijvoorbeeld tegenaan liepen, was dat de flip-overs die we gebruiken tijdens trainingen snel kreukelden. Hierop hebben we voor onszelf de ‘vijf keer waarom’ toegepast: 

  • Waarom zijn de flip-overs zo gekreukeld? > Omdat we ze te gehaast hebben ingepakt.
  • Waarom hebben we ze zo gehaast ingepakt? > Omdat we snel moesten opruimen na afloop.
  • Waarom moesten we snel opruimen na afloop? > Omdat de ruimte geboekt was voor een volgende meeting.

Dit is de oorzaak van het probleem. Oplossing: zorgen dat na elke training de ruimte nog minimaal een half uur geboekt is! 

 

Define fase de eerste stap in een project

Toepassing in de praktijk

De ‘vijf keer waarom’? kun je altijd en overal toepassen. In de praktijk gebruiken we deze tool vaak in de analyse fase en dan vaak in combinatie met een Ishikawa (visgraat analyse) of bij de acht verspillingen.

Bij een Ishikawa analyse inventariseer je eerst de verschillende oorzaken van het probleem. Deze zet je in de verschillende ‘graten’. Vervolgens pas je bij elke oorzaak de 5x waarom toe. Je zult zien dat verschillende oorzaken veroorzaakt worden door hetzelfde probleem. Dat noem je de grondoorzaak, en dat zijn de dingen die je wil gaan oplossen. Hetzelfde kun je doen met de verschillende verspillingen die je opgehaald hebt.

Drie tips voor de ‘vijf keer waarom’

Ook al is deze techniek heel simpel, soms loop je toch even vast. Hierbij drie tips die je gaan helpen:

  1. Stel de goede waarom vraag. Het kan best lastig zijn om de goede waarom vraag te stellen. Zo is er bijvoorbeeld een verschil tussen ‘waarom doet een medewerker niet haar best?’ en ‘waarom doet een medewerker niet haar best om alle velden van het formulier in te vullen?’. Probeer de vraag dan ook zo concreet mogelijk te verwoorden.
  2. Wees kritisch op de antwoorden. We hebben wel eens sessies gehad, waarbij mensen uitkomen op ‘het beleid van de huidige minister’. Really? Is dat echt de oorzaak van het probleem? Het is in ieder geval buiten je eigen cirkel van invloed, dus niet een hele nuttige grondoorzaak om op uit te komen. Wees daarom kritisch op de antwoorden die gegeven worden en ga niet te snel verder.
  3. Stop op tijd. Soms kun je wel eindeloos ‘waarom?’ blijven doorvragen, maar schiet het zijn doel een beetje voorbij. Stop bij het antwoord waarvan je denkt dat als je dat oplost, het probleem voorbij is.
Improve fase: onderdeel van het behalen van je green belt

Ook aan de slag?

In de praktijk leren hoe je de ‘vijf keer waarom?’ goed toepast? Misschien is een green belt training wel iets voor jou? Schrijf je meteen in voor één van onze aankomende trainingen.

4, 11 en 18 november, 2, 9 en 16 december 2024
15 en 22 januari, 5 en 12 februari, 5 en 12 maart 2025
Of bekijk alle opties

Ook interessant:

Alle artikelen bekijken
Minitab software: hoe gebruik je het?
Minitab software: hoe gebruik je het?

Tijdens projecten verzamel je vaak veel data. Hoe ga je dat nu allemaal analyseren? En wat zegt die data je nou eigenlijk? De software van Minitab helpt je hierbij.

Een meetplan maken
Een meetplan maken

Waar moet je op letten als je gegevens over een proces gaat verzamelen? Een meetplan zorgt ervoor dat je dit zorgvuldig doet. In dit artikel helpen we je op weg en kun je een template downloaden om zelf aan de slag te gaan.

Gemba walk
Gemba walk

In dit artikel leggen we je in zeven stappen uit hoe je een gemba walk doet. Op deze manier doorloop je het proces, ontdek je wat er wel en niet goed gaat en kun je meteen aan de slag met verbeteren.

Alle artikelen bekijken