Stakeholderanalyse: 7 verschillende typen stakeholders

Stakeholders

Bij de start van een project, normaal gesproken in de define fase, is het slim om een stakeholderanalyse te doen. Bij een stakeholderanalyse breng je alle stakeholders (belanghebbenden) in kaart.

Belanghebbenden zijn alle personen, organisaties of instanties die beïnvloed worden door waar jij met je project mee aan de slag gaat. Uit een stakeholderanalyse komt vaak een communicatieplan voort: hoe ga je de betrokken stakeholders betrekken en informeren?

In dit artikel lees je:

Waarom je een stakeholderanalyse doet
Hoe je stakeholders kunt onderverdelen in zeven typen
Welke andere stakeholderanalyses je kunt doen

Waarom een stakeholderanalyse?

Er zijn verschillende redenen om een stakeholderanalyse te doen. Een belangrijke daarvan is draagvlak creëren. Door alle belanghebbenden in kaart te brengen, weet je ook wie je moet informeren en/of betrekken. Zo weet je zeker dat je geen mensen vergeet mee te nemen.

Conflicterende belangen signaleer je op tijd, net als dat je kansen voor samenwerking eerder inziet. Als mensen in een vroeg stadium betrokken worden, geef je ze ook de mogelijkheid mee te praten en/ of te denken.

Stakeholderanalyse: macht, legitimiteit & urgentie

Er zijn verschillende manieren om een stakeholderanalyse te doen. Eén daarvan is met behulp van het Stakeholder Salience Model. Dit model kijkt naar drie kenmerken bij belanghebbenden: macht, legitimiteit en invloed.

Macht: Welke macht heeft de stakeholder om de organisatie, het programma of de opdracht te beïnvloeden?
Urgentie: In hoeverre is de uitkomst van belang voor de stakeholder en welke tijdsdruk is ermee gemoeid?
Legitimiteit: In hoeverre zijn de acties die de stakeholder uitvoert juist of wenselijk op basis van zijn positie binnen de organisatie? (ook wel: formele macht)

Macht, urgentie en legitimiteit worden in drie overlappende cirkels weergegeven. Dit zorgt uiteindelijk voor zeven verschillende typen stakeholders die je kunt indelen in drie categorieën: latente stakeholders, verwachte stakeholders & ultieme stakeholders.

Latente stakeholders

Stakeholders die slechts één van de drie kenmerken bezitten worden latente stakeholders genoemd. Dit zijn slapende, zwakke/discrete en veeleisende stakeholders.

Type 1: de slapende stakeholder met macht. Een slapende stakeholder oefent zijn macht niet uit, omdat hij geen urgentie ziet en geen legitimiteit heeft. Deze stakeholder heeft wel de potentie om aan urgentie en legitimiteit te winnen door zijn macht te gebruiken.
Type 2: de zwakke of discrete stakeholder met legitimiteit. De zwakke stakeholder heeft geen urgentie en macht, maar wel legitimiteit. Door het gebrek aan macht is deze stakeholder niet in staat het project of personen te beïnvloeden. Omdat hij ook geen urgentie heeft, zul je er niet veel last van hebben.
Type 3: de veeleisende stakeholder met urgentie. Deze stakeholder heeft een urgente vraag, maar heeft onvoldoende legitimiteit. Ook heeft de stakeholder geen macht die hij kan uitoefenen. Zonder legitimiteit en macht zal hij niks teweeg brengen. Deze stakeholders worden vaak over het hoofd gezien.

Verwachtende stakeholders

Als uit de stakeholderanalyse blijkt dat stakeholders twee van de drie kenmerken bezitten dan heb je te maken met verwachtende stakeholders. Zij begeven zich richting het midden van model.

Type 4: de dominante stakeholder met macht én legitimiteit. Een dominante stakeholder beschikt over macht en legitimiteit. Zijn eis of claim is echter niet urgent. Deze stakeholder verwacht veel en krijgt vaak veel aandacht.
Type 5: de gevaarlijke stakeholder met macht én urgentie. Een stakeholder is gevaarlijk wanneer deze macht bezit en een urgente claim of eis heeft, maar onvoldoende legitimiteit. De stakeholder kan dwingend zijn en zelfs gewelddadige middelen gebruiken. Het is van groot belang gevaarlijke stakeholders te onderkennen. Het is echter niet altijd noodzakelijk om aan hun claim te voldoen.
Type 6: de afhankelijke stakeholder met legitimiteit én urgentie. De afhankelijke stakeholder heeft een urgente en legitieme eis, maar het ontbreekt hem aan macht. Hierdoor is de stakeholder afhankelijk van anderen. Zoals bijvoorbeeld een dominante stakeholder, die wel de macht heeft om de wil van de afhankelijke stakeholder op te leggen.

Ultieme stakeholders

En last, but zeker not least, zijn de ultieme stakeholders die alle drie de kenmerken hebben: macht, legitimiteit én urgentie.

Type 7: de ultieme stakeholder (alle kenmerken). Een ultieme stakeholder heeft zowel macht, urgentie en legitimiteit. Deze stakeholder krijgt makkelijk dingen voor elkaar. Het is daarom goed deze stakeholders te betrekken en te vriend te houden.

Naast het Stakeholder Salience Model, zijn er ook andere modellen waarmee je stakeholders in kaart kunt brengen. Bijvoorbeeld door te kijken naar invloed en belang. Maar ook door onderscheid te maken tussen primaire, secundaire & interface stakeholders.

Het belangrijkste is dat je iedereen in beeld hebt en dat je nadenkt over hoe je deze stakeholders gaat informeren en betrekken. Dit voorkomt problemen gedurende je project.

Ook aan de slag?

Wil je leren hoe je in de context van een project een stakeholderanalyse doet? Schrijf je direct in voor één van onze green belt trainingen en ga zelf aan de slag met een verbeterproject.

15 en 22 januari, 5 en 12 februari, 5 en 12 maart 2025

17 en 24 maart, 7 en 14 april, 12 en 19 mei 2025

Of bekijk alle opties

Stakeholderanalyse

Inhoudsopgave

Stakeholders

Waarom een stakeholderanalyse?

Stakeholderanalyse: macht, legitimiteit & urgentie

Latente stakeholders

Verwachtende stakeholders

Ultieme stakeholders

Ook aan de slag?

15 en 22 januari, 5 en 12 februari, 5 en 12 maart 2025

17 en 24 maart, 7 en 14 april, 12 en 19 mei 2025

Ook interessant:

De 14 management principes van Toyota

Vier berekeningen die inzicht geven in een proces

Het VUCA model: wat is het?